Rubrieken en Artikelen

Ik wou nog even terugkomen op de 12/14 kwestie uit mijn vorige stukje. Ik zei: een 14-fretter klinkt gecomprimeerd, de hoge snaar klinkt minder vol en is minder dynamisch. Hoppekee.

Dat is misschien geen compliment. Maar ik zei ook dat een 14-fretter een modernere sound heeft, minder ‘klassiek’. En zo’n sound heeft zeker haar merites. Dat is wel weer een compliment.

Ik wil er nog dit aan toevoegen: het is niet alleen maar die hoge snaar, een 12 resoneert vrijer dan een 14. Een 14 lijkt stijver. Een (goede) 12 heeft meer “microdynamiek” dan een 14. Kleine veranderingen in de aanslag vertalen zich sneller in andere geluidsvolumes. De gitaar volgt je meer op de voet, best belangrijk als je het met je vingers doet en niet met een plectrum.

Schoenberg 00C Standard, 12 frets-hals en cutaway

Goed, the lowdown, wat koop je ervoor, voor zo’n “meer dynamische, voller klinkende hoge snaar”? Dat leg ik graag uit.

Neem het nummer “Eleanor Rigby” van de geachte Beatles eens in gedachten. Het refrein gaat als volgt:

All the lonely people, where DOOO they all come from
All the lonely people, where DOOOO they all belong.

Die beide woorden “DO” zijn hoge noten, die springen eruit. De tweede DO springt er qua toonhoogte nog eens extra uit. Stel, je gaat die melodie op je gitaar spelen (in mijn geval als onderdeel van een compleet arrangement). Als de eerste DO een E is, op de 12de fret van de eerste snaar, dan is de tweede een G, op de vijftiende fret van diezelfde snaar*.

Nu is het zo dat een stijgende melodie wint aan spanning. Als je ‘m zingt, al dan niet onder de douche, zal je merken dat de beide hoge DO’s er sterker uitkomen dan de rest. Speel je ze op een blaasinstrument, bijvoorbeeld een fluit, dan gaat dat ook vanzelf. We hebben hier een soort principe te pakken voor de menselijke stem en de blaasinstrumenten: in een stijgende melodie worden de hoge noten vanzelf sterker.

En via die menselijke stem is ons muzikaal gevoel geprogrammeerd. Alles wat we als muzikaal ervaren gaat uiteindelijk terug op eigenschappen van de stem.

Op de gitaar gaat het niet vanzelf. Klim je omhoog op de eerste snaar, dan vindt je geen natuurlijk crescendo, de hogere tonen worden eerder zachter.

Maar voor het gitaarspel gelden geen andere normen dan voor de rest van de muziek. De gitarist zal zijn best moeten doen om zo’n hoge noot er loud & clear uit te laten komen. En zo niet, dan kakt het in en zit je met iets sub-muzikaals.

Nu kan je als gitarist wel je best doen, maar de gitaar moet meewerken. Zij moet je in staat stellen om die hoge noot extra glans te geven.

Enter the compressor. Vele gitaren willen dat niet. Zij zeggen “tot hier en niet verder, die sterkere noot die jij wilt kunnen wij niet leveren”. Je kan wel sterker spelen maar de dynamiek heeft haar plafond bereikt, in het ergste geval krijg je een kletterende toon omdat je door de snaar heen speelt, hem forceert.

Dat was mijn punt. 12-Fretters hebben over het algemeen minder compressie dan 14 fretters. Ze zijn gehoorzamer, en geven de hogere tonen tevens een vollere klank. Speel je solo-arrangementen (uit welker hoofde hoge eisen aan het instrument worden gesteld) op een steel string, dan kies ik voor een goede 12. Nu met cutaway dus, zie mijn vorige stuk.

Nog even terugkomen op de klankkleur. Ja, de kleur van een 14 kan heel sexy zijn. Ik had mijn laatste 14 in 1980, maar ik wil er nog steeds best één hebben.. Laatst had ik er één in handen van een beroemd merk, een signature edition van een bekende fingerstyle gitarist. Alles kits, fijne stevige hals, goede sustain, de klank was heel puur, er was een cutaway, maar Eleanors hoge noten waren ten enen male niet thuis.

Kwestie van inspelen? I doubt it. Ik heb liever een gitaar die direct goed werkt en gaandeweg alleen maar beter kan worden, dan iets waarbij je gaat zitten hopen dat het op een dag goed komt.

Je ziet: een fraaie klankkleur alleen overtuigt mij niet, er is meer in een gitaar.

Wie toont mij de licht gebouwde 14-frets cutaway fingerstyle gitaar met de vol klinkende, dynamische hoge snaar?

VERVOLG: GITAARTEST TRINITY COLLEGE TG-202

* Met dank aan David van Ooijen, die de juiste nummers van de fretten beter kent dan ik.