Rubrieken en Artikelen

De bekendheid van de obscure 19de eeuwse gitaarbouwer ‘Pons’, die in geen enkel koffietafelboek over de historie van de gitaar voorkomt, kreeg in 1999 plotsklaps een enorme boost. Uitleg volgt.

In 2002 kwam Pons nogmaals onder de aandacht, met als gevolg dat iedereen nu ‘Pons Pons Pons’ roept, en dat bewaard gebleven Pons-gitaren een flinke prijsstijging hebben doorgemaakt. De oorzaak daarvan: ondergetekende. In dat eerste jaar publiceerde ik in Gitarre & Laute het verhaal: ‘Entdeckung einer Giuliani Gitarre’. In 2001 werd dat artikel, na grondige revisie, op initiatief van Giuliani-biograaf Thomas Heck gepubliceerd in Soundboard (USA).

Leidend voorwerp: een Pons uit 1812, een kleine, fraai gebouwde, rijk versierde gitaar, besteld door Napoleon voor zijn tweede vrouw Marie Louise van Habsburg. De gitaar kwam een paar jaar later in bezit van stergitarist Mauro Giuliani, die hem uiteindelijk schonk aan de jongeman Christopher de Monte.

Na diens dood in 1816 kwam het instrument in een Londense bankkluis terecht waar het altijd zou blijven. Mijn publicatie gaf voor het eerst ruchtbaarheid aan deze gitaar en de erfenis van De Monte.

Zo, daar hadden we dan opeens een Giuliani-gitaar, terwijl er voordien nooit een bekend was. In het artikel kon ik duidelijk maken dat het hier -helaas – niet ging om Giuliani’s concertgitaar. Maar toch, de naam Giuliani doet wonderen.

In 2002 was ik op bezoek bij een bekende restaurateur van historische gitaren. Geïnteresseerd haalde ik een Pons uit het rek, in dit geval een exemplaar uit 1825. Er werd een gepeperde prijs genoemd die ik met een pokerface aanhoorde. Men kwam te voorschijn met een mapje en toonde eerbiedig een artikel met foto’s. Mijn artikel! Men had het zelfs laten vertalen. Als ik het niet had geschreven had ik een Pons kunnen hebben voor een heel ander prijsje.

De bewuste gitaar vond uiteindelijk een koper. Dat werd duidelijk toen het instrument mij op een dag aanstaarde vanaf een CD-cover. Gespeeld repertoire: twee gitaarconcerten van Giuliani. ‘Performed with Giuliani’s original Guitar Pons l’Aîné 1825′, stond er in vier talen. Jawel. ‘Mijn’ Pons was van Giuliani geweest, maar voor een verband tussen deze Pons en Mauro Giuliani was geen enkele grond.

“Performed with Giuliani’s original guitar Pons l’Ainé 1825”

In het CD-boekje schrijft de Italiaanse ‘collector, restorer and luthier’ Gianni Accornero het volgende:

1. In feite is deze gitaar praktisch de tweelingzuster van degene die Joseph (Pons, PP) construeerde voor keizerin Marie Louise van Habsburg, de vrouw van Napoleon, die haar vervolgens schonk aan de virtuoos Mauro Giuliani, van wie het één van zijn lievelingsinstrumenten werd.
2. Niet alleen is het model gelijk, maar ook de diverse houtsoorten waaruit het gebouwd is.
3. Bovendien zijn de interne structuurelementen gemaakt en geplaatst volgens hetzelfde patroon en afmetingen.

(mijn vertaling, nummering en vette letter)

• Ad 1 – Hier wordt dus al impliciet erkend dat de hoofdclaim een leugen is. Maar de onzin blijft maar komen: de Pons 1812 was niet één van Giuliani’s lievelingsinstrumenten. Het arme instrumentje is amper of niet bespeeld, en zelfs door Giuliani weggegeven kort nadat hij het gekregen had. Niet iets wat je met je lievelingsinstrument doet. Duimzuigerij van Accornero, net als die ’tweelingzuster’.
• Ad 2 – Het model is niet gelijk (zie onderstaande maatvoering), en de houtsoorten zijn ook niet gelijk. Het gekke is dat een kleurenblinde dat kan zien. De 1812 is van een lichte houtsoort (‘citronnier’), de 1825 van een donkere (mahonie). Dan is er de mensuur, die op de 1825 maar liefst 2cm langer is (65cm).
• Ad 3 – ook de ‘interne structuurelementen’ zijn niet gelijk: de 1812 heeft onder het bovenblad drie dwarsbalken. De 1825 heeft achter de kam een extra dwarsbalk (bron: de restaurateur/verkoper). Om maar eens iets opvallends te noemen.

Ter vergelijking:

Accornero neemt de argeloze CD-koper in het ootje. Die gelooft het allemaal wel, die heeft geen obscure gitaartijdschriften als Soundboard of G&L bij de hand.

Accornero probeert met semi-gedetailleerde omhaal het tamelijk gewone instrument uit 1825 als twee druppels water te doen lijken op het bijzondere exemplaar uit 1812. Waarom verkoopt een ‘collector, restorer and luthier’ zulke pertinente onzin? Zo iemand kan toch het verschil tussen twee gitaren wel zien? Wat voor motief heeft Accornero?

Op die CD klopt trouwens meer niet. Een foto, gemaakt ‘gedurende de opname’, toont dirigent en solist, waarbij de laatste is gewapend met een geheel andere gitaar dan de gitaar waar het volgens de hoes allemaal om draait (de arme Pons 1825, alias ‘Giuliani’s original Guitar Pons l’Aîné 1825′). Het is een Guadagnini-achtig model, veel gebruikt in Italiaanse oude gitaar-kringen.

Tevens komt het mij voor dat de klank van de Pons 1825, die ik mij als opvallend nasaal herinner, in geen velden of wegen lijkt op de klank van het instrument op de CD. Het kan niet anders zijn dan dat de solist de zo gehypete Pons 1825 in het geheel niet bespeelt.

‘Collector, restorer and luthier’ Gianni Accornero zat ondertussen niet stil. Hij zou een Fabricatore anno 1809 ‘van Giuliani’ gevonden hebben, compleet met initialen op bovenblad en koffer. Een niet gering feit, als het waar is. In de woorden van het gitaarduo Maccari-Pugliese, gepubliceerd op hun eigen site:

“The Fabricatore guitar (1809) was surely owned and played by Giuliani; it has just been found because it was in a private collection in Naples. Now the guitar is owned by our friend Gianni Accornero, a very important collector and luthier.”

Gelooft u het nog? Over die gitaar gaan we straks natuurlijk meer horen, compleet met CD-opname en al. Welke argumenten zal Accornero dan in de strijd werpen om ons te overtuigen? Zelfs als alles waar lijkt, zal er voor mij aan die gitaar een bijsmaak blijven hangen. Arme gitaar (II).

Naschrift:

Uit een e-mail die ik ontving van mevrouw Lena Kokkaliari, hoofdredactrice van het Italiaanse gitaarmagazine Il Fronimo, blijkt dat G. Accornero (collector, restorer, luthier en verspreider van valse informatie), ook de eigenaar is van de Pons 1825. Aha. Voelt u hem? Accornero gebruikt leugentjes om de importantie van zijn eigen gitaar op te schroeven. Vermoedelijk om een argeloze liefhebber om de tuin te leiden, en zo een aardig winstje te maken bij doorverkoop. Of zie ik het verkeerd?

* Soundboard kent alhier helaas een slechte verspreiding. Hier kunt u het artikel downloaden.