Rubrieken en Artikelen

ZIE UPDATE ONDERAAN 25-2 ’11

Quizvraag: welke uitvinding van Dionisio Aguado (1784-1849) vind je op elke moderne gitaar?

Antwoord: de knoopbrug met separaat zadel. Al 190 jaar doet het ding z’n werk. Maar een perfecte constructie is het niet. Als je pech hebt trekt de knoop de windingen van je snaar kapot. Ook is de knoop een potentiële bron van steminstabiliteit. En hij trekt het doorgaande deel van de snaar omhoog, waardoor de noodzakelijke druk van de snaar op het zadel vermindert.

Dat laatste is vervelend, zeker als de gitaar geen bijster hoog zadel heeft. En ik vind het een onprettig gezicht: een knoop die de snaar de verkeerde kant op trekt. Je gitaar functioneert mogelijk minder dan optimaal.

Knoopbrug op moderne gitaar

Over een extra nadeel hebben we het maar niet: dat de vereiste prutsarbeid voor het bevestigen van de snaar het vermogen van sommige mensen te boven gaat, waardoor losschietende snaren ‘moeten’ slaan in het bovenblad (“string bite”).

Gelukkig is er een geniale (?) uitvinding die een einde lijkt te maken aan al die nadelen: de “12 hole bridge” (lijkt, zelf heb ik er geen ervaring mee). Aguado was goed bezig, maar hij had gewoon één gaatje te weinig uitgevonden. Dag knoop. Ik weet niet wie ‘m uitvond, maar ik zag laatst een plaatje van een 1980 Rodriguez met 12-gats brug. Kent u eerdere voorbeelden?

12-gats brug (Audet guitars)

Sommige bouwers gebruiken zelfs een 18-gats brug. Zo’n brug lijkt de snaar steviger te fixeren dan de 12-gats versie. En elimineert de aanwezigheid van snaar bovenop het snaarblok, wat een opgeruimde indruk maakt. Of er nog hout overblijft in je brug met zoveel gaten?

18-gats brug (Stein Schuddinck)

Mijn eigen gitaar (uit ’82) moet het doen met een gewone brug. Wanneer ik die rottige knoop op het snaarblok wil omzeilen, gebruik ik een tamelijk barbaarse methode: ik leg een knoop in het uiteinde van de snaar, trek hem door de brug, en voila. Zo heb ik een maximale, voor alle snaren gelijke hoek over het zadel. Nadeel is dat de knoop een uitlubberende werking heeft op het bruggat, en dat de dunnere snaren met knoop en al door het gat getrokken dreigen te worden. Wil je dat voorkomen dan moet je een megaknoop maken, wat toch weer een risico is voor de stemstabiliteit. Ook had ik wel eens breuk op de knoop.

Bevestiging door een eindknoop in de snaar; traditionele brug

Enter de Italiaanse bouwer Luca Waldner. Hij bedacht een klein hulpstukje dat de traditionele kam voorziet van de voordelen van de 18-gats brug.

Luca Waldner’s ‘plate’

Het kleine, vederlichte plaatje is van aluminium, bedekt met een laagje carbon (dat je eerst even goed moet afstoffen, de stuff blijft bij voorkeur aan je vingertoppen zitten). Je knoopt het aan de snaar volgens de bijgeleverde gebruiksaanwijzing en trekt de snaar door het bruggat. Het plaatje stopt de snaar. Er is geen slip. Een snaar opzetten wordt er simpeler van. Het dingetje overtuigt, in zijn simplisme.

3 plaatjes gemonteerd

Hieronder is het effect te zien: de hoge E heeft een plaatje, de B niet. Let op het verschil in de hoek van de snaren over het zadel.

Hoge E-snaar (met plaatje) maakt scherpere hoek dan B (zonder)

Er is nog een extra voordeel: de snaren zijn iets sneller op spanning. Zoals gezegd, er is geen slip of narekken binnen de bevestiging. Theoretisch wint het plaatje het hier zowel van de 12- als van de 18-gats brug, de (potentieel narekkende) snaarlengte achter het zadel is minimaal.

Snaarbevestiging met 6 plaatjes

UPDATE:
De scherpere hoek van de snaar over het zadel creëert extra neerwaartse druk (gedachte door Waldner bevestigd). De brug/bovenbladcombinatie zou dus op zoek kunnen gaan naar een nieuwe evenwichtspositie. Dit ZOU van invloed kunnen zijn op sommige eigenschappen van de gitaar, ik denk daarbij o.a. aan de intonatie. Wil je overstappen van de traditionele knoop naar plaatjes, vraag dan advies aan je bouwer. Volgens Waldner is er bij traditionele gitaren met een gewone zadelhoek geen probleem, wel zal het enige tijd kosten voor de gitaar optimaal klinkt. EINDE UPDATE.

Ik bestelde de plaatjes bij Luca Waldner himself. 8 Stuks kosten €18,- exclusief €5,- verzendkosten. Als je de plaatjes goed bekijkt zie je dat er een echte homo sapiens aan heeft zitten boren en vijlen, wat een verklaring moge zijn voor de prijs. Maar die valt weer in het niet bij de totale kosten van een gitaar. Voor extra sets zijn er geen bijkomende verzendkosten. Met drie sets doe je vier gitaren.

————
PS: U vraagt zich misschien af waarom Waldner, als bouwer, met die plaatjes zit te priegelen in plaats van een 12 of 18-gats brug te installeren op zijn instrumenten. Ik ook. Desgevraagd stelt Luca dat hij ooit de 12-gats brug gebruikte, maar nu om esthetische redenen streeft naar een ‘snaarvrij’ chordal block, omdat hij dat voorziet van ingelegde versieringen. Hij is geen voorstander van de 18-gats brug: het risico op slijtage vindt hij te groot, er is te veel snaarlengte achter het zadel, en, zo zegt hij: “een gitarist is geen kleermaker”.

PS: Of het aan de plaatjes ligt weet ik niet, maar mijn gitaar klinkt momenteel ongewoon goed.

Zelfde idee, uit Japan – blijkbaar is nog niet alles daar geminiaturiseerd